Tôi nghĩ điều may mắn nhất cho đời tôi là được làm em của anh Sơn… Sau mấy năm tôi không hát vì những lý do riêng, một buổi tối, anh Sơn nói: “Trinh phải hát lại, anh muốn Trinh hát nhạc của anh, hát những bài mới chưa ai hát và hát những bài cũ mà anh muốn Trinh diễn đạt cho anh”. Anh tôi nói rất khẽ, mà như một mệnh lệnh. Và như thế thì làm sao tôi không hát lại cho được… (Sài Gòn - 2000)

Sau 4 năm, người viết được đọc những lời tâm sự trên của Trịnh Vĩnh Trinh. Chúng tôi bắt đầu câu chuyện tại Hà Nội, sau khi chị vừa đi một vòng khắp phố để tìm mua về Sài Gòn những loài hoa mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn yêu thích.

Chúng ta sẽ gọi nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đơn giản là anh. Thưa chị, nếu không phải em gái anh Sơn liệu có một ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh như ngày hôm nay?

Chắc chắn là không rồi. Vì nếu tôi không phải là em gái của anh thì tôi không phải là một phụ nữ mang tên Trịnh Vĩnh Trinh. Tuy nhiên, tôi hiểu điều anh nói. Có phải nhờ anh Sơn mà tôi mới trở thành ca sĩ như ngày hôm nay. Tôi chỉ là một ca sĩ bán chuyên nghiệp nên chẳng dám nói rằng mình đã có những thành công thực sự. Mặc dù tôi yêu ca hát từ nhỏ nhưng tính tình khá nhút nhát. Nhờ có anh động viên như tiếp thêm một sức mạnh nên tôi đã hát và thu âm thành công nhiều ca khúc của anh tôi.

Nhờ có anh mà khán giả cũng chú ý hơn đến một ca sĩ hát nhạc Trịnh là em gái của anh?

Nếu tôi không phải là em anh Sơn, hiểu được những uẩn khúc và tâm tư của anh thì có lẽ tôi cũng không thể hiện được một phần nào đó những điều ấy. Bất cứ một ca sĩ nào khi cất tiếng hát đều phải đối mặt với sự khắt khe của công chúng y như nhau. Khán giả sẽ chỉ thực sự đón nhận ca sĩ khi tiếng hát của họ đi được vào con tim khối óc của khán giả. Chứ không phải bởi vì ca sĩ này là người thân của một nhân vật tiếng tăm nào đó.

Cái tên Vĩnh Trinh của chị rất đặc biệt và đẹp. Đó có phải là một cái tên của anh Sơn đặt cho chị hay là một nghệ danh?

Lúc mẹ tôi mang thai tôi 4 tháng, ba tôi mất. Đó cũng đúng là lúc anh Sơn phải chuyển học vô Sài Gòn. Trước khi đi anh dặn mẹ tôi, ''Nếu sinh em gái thì đặt tên là Trinh'', mà không nói nếu sinh con trai đặt tên gì. Tôi có tên từ trước khi ra đời, Trịnh Vĩnh Trinh. Dòng bên nội nhà tôi con gái đều mang họ là Trịnh Vĩnh, còn con trai là Trịnh Xuân. Thực ra tên đầy đủ của anh Sơn là Trịnh Xuân Công Sơn.

Trong cuốn video Ru tình của chị, anh Sơn có nói chị là khúc đuôi của con rắn và anh là cái đầu. Tại sao đuôi ấy lại ngọ nguậy quá muộn khi cái đầu đã “ra khỏi hang”?

'Ngứa cổ hát chơi'' muộn ư? Có lẽ là do số phận. Một hôm khi nghe tiếng hát của tôi, anh Sơn đã hiểu ra cô em út của mình đã lớn. Và bởi vì anh chia sẻ với tôi khá nhiều điều nên anh cho rằng, nếu tôi là người hát tôi có thể hiểu anh nhiều nhất.

Chẳng lẽ anh Sơn không hề biết khi còn nhỏ, chị cũng yêu nhạc của anh?

Tôi mê hát từ nhỏ mà không được hát. Gia đình tôi người Huế, tôi là con gái út nên chẳng ai muốn tôi dấn thân vào nghề ca hát. Năm tôi 8 tuổi, bên Nhật mời anh Sơn và tôi sang hát nhưng lúc đó anh không đi được. Gia đình vì thế cũng không cho tôi đi luôn. Tới năm 16 tuổi tôi mới bắt đầu hát nhạc của anh chỉ trong phạm vi các trường học. Lớn hơn một chút anh Sơn mới cho phép tôi đi hát cùng anh cho khán giả học sinh, sinh viên mà thôi. Năm tôi 18 tuổi, chị Khánh Ly lúc đó có phòng trà Khánh Ly trên đường Đồng Khởi cũng có rủ tôi về hát. Dĩ nhiên gia đình tôi không cho phép tôi đi hát như một ca sĩ.

Vậy bản thu âm đầu tiên của chị là vào lúc nào?

Năm 1981, lần đầu tiên tôi về Việt Nam thăm anh Sơn có gặp nhạc sĩ Thanh Tùng làm hoà âm bên Mỹ. Trong một buồi ngồi chơi, tôi có hát cho mọi người nghe. Sau đó anh Tùng có giới thiệu tôi với Khánh Hà. Chị Khánh Hà sau đó có mời tôi từ Canada sang Mỹ thu thanh. Lúc đó tôi phải giấu gia đình chuyện được mời hát. Sau khi Trung tâm Diễm xưa mời tôi ký hợp đồng thu thanh thì gia đình và anh Sơn mới biết. Nhưng lúc đó thì chẳng còn ai cấm nữa vì có lẽ tôi đã đủ lớn và cũng chẳng ai có thể cấm chuyện tôi muốn được hát.

Tôi đặc biệt thú vị và yêu mến chị qua ba ca khúc Môi hồng đào, Muôn trùng biển ơi và Còn tuổi nào cho em (bản phối jazz). Theo chị người yêu nhạc Trịnh đón nhận chị vì điều gì?

Anh Sơn luôn nói với tôi rằng phải hát nhạc của anh thật giản dị như là những lời tâm sự thôi, tránh lên gân và lạm dụng kỹ thuật. Tôi đã cố gắng làm theo lời anh dặn. Có thể chính vì sự mộc mạc như vậy mà người nghe đã chấp nhận tôi chăng? Còn anh, có lẽ anh thích những bài hát trên là vì chúng thật là trẻ.

Lối hát nhạc Trịnh đó chính là kỹ thuật của riêng chị. Cách cảm và hát vô thường đó trong nhạc Trịnh của chị liệu có hợp khi thu thanh những bài hát không phải là nhạc Trịnh?

Khi hát nhạc anh Sơn, tôi có thuận lợi là được hiểu và thể hiện đúng nhất bài hát. Không biết cách hát giản dị có thể gọi là kỹ thuật được không. Nhưng tôi vẫn hát không lên gân, thật giản dị những gì mình hiểu về ca khúc của các tác giả khác cho một số chuơng trình Audio của trung tâm Diễm xưa tại Mỹ.

Tôi cảm nhận Khánh Ly, Hồng Nhung, Trịnh Vĩnh Trinh là ba giọng hát hiểu nhạc Trịnh. Trần Thu Hà, Quang Minh là 2 giọng hát làm đẹp nhạc Trịnh. Còn Thanh Lam luôn làm mới nhạc Trịnh… Theo chị đâu là lý do để có nhiều người hát nhạc của anh Sơn đến thế. Chị có nhận xét gì về những giọng hát nhạc Trịnh tôi vừa nói trên.

Tôi không thể đánh giá và xếp theo các tiêu chí của anh về những người hát nhạc Trịnh. Chúng tôi hát nhạc của anh vì đơn giản chúng tôi giống như mọi người yêu những bài hát và tấm lòng của anh. Theo tôi, chỉ có thể nói rằng Khánh Ly là người hát nhạc Trịnh thành công nhất trong giai đoạn sáng tác đầu của anh. Những ca khúc anh Sơn viết sau này phù hợp hơn với những giọng ca trẻ. Cẩm Vân, Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Trần Thu Hà, Quang Minh, Quang Dũng... đều gắn được tên tuổi của mình vào một số ca khúc của anh. Tôi xin được nhắc ưu ái đến một giọng hát ít tên tuổi hơn là ca sĩ Lô Thuỷ. Tôi thấy giọng hát này có sức mạnh tiềm ẩn. Nếu được đầu tư đúng hướng tôi nghĩ cô ấy sẽ thành công trong những ca khúc của anh tôi.

Đứng trên cương vị một người hát Trịnh ca, chị nghĩ sao khi có nhiều nhân vật - không chỉ ca sĩ - thường đem những câu chuyện giao tiếp hoặc những kỷ niệm với anh Sơn để làm phương tiện đánh bóng bản thân mình?

Thật buồn khi có những người như vậy. Sinh thời anh Sơn là người rất bao dung độ lượng. Anh biết hết những ai sống nhờ vào tên tuổi của anh, nhưng anh vẫn luôn rộng lượng đối với họ. Bởi anh thường nghĩ rằng nếu nhờ đó mà họ có cuộc sống tốt hơn thì anh cũng không cảm thấy áy náy.

Cá nhân tôi thấy rằng, cứ vô tư thả hết hồn mình vào âm nhạc của anh, làm cầu nối giúp người nghe đón nhận những điều mà anh Sơn gửi trong đó, thì người nghệ sĩ đã tự đánh bóng được tên tuổi của mình rồi. Kỷ niệm thuộc về dĩ vãng, ta chỉ có thể gìn giữ kỷ niệm chứ không thể “ăn mày dĩ vãng”.

Anh Sơn để lại một gia tài lớn là các ca khúc. Trong số đó chị thích nhất bài hát nào?

Khó có thể nói tôi thích nhất bài nào, bởi mỗi bài hát đều là một kỷ niệm nào đó của anh tôi. Tất cả những kỷ niệm đó đối với tôi giờ đây đều là vô giá.

Ai là người hưởng bản quyền những ca khúc của anh. Có lẽ chị là ca sĩ duy nhất có trong tay những tác phẩm chưa công bố của anh. Chị có muốn độc quyền các ca khúc đó?

Đại gia đình của tôi còn lại 7 anh em là những người thừa hưởng bản quyền ca khúc của anh Sơn. Nhưng trong tình trạng bảo vệ bản quyền kém như hiện nay thì khó mà có thể nói đến việc sử dụng những khoảng tiền thu được từ tác quyền như thế nào. Còn những tác phẩm chưa được biết đến cũng như các ca khúc chưa được hát trong các tập sách nhạc của anh, tôi sẽ cố gắng thu âm dần dần. Còn những bài đã công bố rồi thì ai cũng có thể hát.

Chị đang thực hiện hai dự án như thế?

Tôi đang thực hiện hai album với sự cộng tác của một người bạn, nhạc sĩ Quốc Bảo. Một album gồm những bài hát thiếu nhi và một album tình ca. Cố gắng là cả hai album sẽ sớm phát hành trong vòng 2 tháng nữa. Trước đây anh Sơn đã từng có một tập hợp các ca khúc thiếu nhi từ những ngày tôi còn bé nhưng chưa được phổ biến. Lần này tôi rất vui là sẽ cùng đứa con trai 6 tuổi của mình hát những bài hát trong trẻo và đầy ắp tình thương của anh. Album thứ hai cũng là tập hợp nhiều bài hát của anh chưa công bố. Trong đó có một bài hát mà anh chưa đặt tên và tôi vẫn để là Không đề.

Nhiều ca khúc trong tập Ca khúc da vàng của Trịnh Công Sơn vì nhiều lý do mà chưa được phép công bố. Chị có hy vọng sau khi Giải thưởng âm nhạc vì hoà bình thế giới được trao cho anh, những bài hát này sẽ được nhìn nhận lại?

Tôi không hy vọng gì hơn thế. Lúc anh Sơn còn sống, hai anh em đã chọn lựa rất kỹ khoảng 20 bài hát với khát vọng hoà bình rất phù hợp hoàn cảnh bây giờ và xin phép được phát hành. Nhưng đã hơn 5 năm anh em tôi chưa nhận được hồi âm.

Đã gần 4 năm, chị im lặng không xuất hiện như một ca sĩ. Cuộc trở về làm album lần này sẽ níu chân chị lâu hơn và nhiều hơn?

Đã 3 năm sau khi anh ra đi, gia đình tôi vẫn bàng hoàng. Mọi người cũng thay nhau trở về Việt Nam để trông nom căn nhà của anh. Còn bản thân tôi, ngoài một số công việc ở Việt Nam tôi cũng thường xuyên trở về.
Hiện nay đứa con trai thứ hai của tôi mới 5 tuổi vẫn đang ở cùng ông bà nội ở Sài Gòn. Tôi muốn con học hết phổ thông ở mảnh đất đã gắn bó nuôi dưỡng cả gia đình. Thời gian trước đây, tôi nhận được nhiều lời đề nghị làm CD Trịnh Công Sơn. Nhưng phải đến năm nay, sau lần giỗ thứ 3 của anh, tôi mới bình tĩnh hơn để có thể làm được những việc có ý nghĩa.
Ngoài hai album đang thực hiện tôi sẽ cố gắng biến ngôi nhà của anh thành nhà lưu niệm và hoàn thành một cuốn sách, chỉnh sửa những chi tiết chưa chính xác về anh Sơn trong những tập sách gần đây.

Chị sẽ chăm sóc hơn vai trò ca sĩ hát nhạc Trịnh chứ?

Tôi thật sự sợ và không muốn được gọi là ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh. Tôi chỉ muốn hát thôi chứ chưa sống hết cuộc sống của một ca sĩ. Chữ ca sĩ này đòi hỏi mình phải sống nhiều hơn với nghề. Còn tôi sống bằng nhiều nghề, sống vì nhiều đời sống. Mà mỗi người chỉ nên có một nghề mà thôi.

Nhìn chị yên ổn đấy chứ?

Đúng, tôi yên ổn và hạnh phúc.

Sự nghiệp ca hát của chị cũng yên ổn không biến cố mà?

Tôi không bon chen với nghề hát. Tôi hát bằng tấm lòng với nhạc Trịnh. Mãi mãi là như thế, không hơn.

Cuộc sống của chị hiện nay?

Hiện nay tôi đã chuyển qua Mỹ định cư. Cuộc sống cũng bình thường. Cháu lớn năm nay đã 19 tuổi sống tự lập ở Canada và đang học Luật tại Đại học Toronto.

Nghe nói, con trai chị trước đây được coi là một tài năng về âm nhạc?

Cháu lớn của tôi, tên là Nhất Thể. Đây là tên của anh Sơn đặt với ý nghĩa là ''Vạn vật trong vũ trụ đều đồng nhất''. Năm cháu 2 tuổi đã tham gia chương trình dành cho trẻ em chưa biết chữ và học nhạc bằng cảm âm. Và đến 3 tuổi rưỡi cháu đã được biểu diễn violon cổ điển trong trường nhạc. Năm 6 tuổi thì cháu được đặc cách nhận học bổng trước tuổi của một trường nhạc ở New York mà tôi không nhớ tên.
Lúc đó tôi đã rất lo lắng và hỏi ý kiến anh Sơn về việc quyết định tương lai cho Nhất Thể. Tôi nghĩ ngành âm nhạc thật sự hấp dẫn nhưng quá nguy hiểm cho cháu. Nếu cháu trở thành một tài năng thì thật tốt, nhưng làm sao biết trước tương lai. Mà nếu cháu chỉ đi được nửa đường rồi dừng lại thì tôi rất khổ tâm. Cháu mới 6 tuổi, tôi không muốn để nó đi học xa.
Sợ bị mất con nên tôi đã quyết định không cho cháu đi học, đó là quyết định của một người mẹ yêu con bình thường và anh Sơn rất ủng hộ tôi.

Bây giờ thì cháu đã chuẩn bị thành một luật sư không còn liên quan đến âm nhạc?

Không. Lúc đó, Nhất Thể muốn chuyển qua học guitar và tôi đã để cháu học trong Nhạc viện và song song với việc học phổ thông. Cháu vẫn học nhạc và chơi nhạc như một sự đam mê. Nhất Thể cũng như các anh em họ khác đều tự hào về cậu Sơn. Cháu cũng tự sáng tác nhưng chủ yếu là nghe và hát nhạc Tây, viết nhạc tiếng Anh. Cháu chỉ nói được tiếng Việt giỏi mà tiếc là không đọc và viết được. Đây cũng là lý do tôi muốn cậu em Thể Thiên của cháu được học phổ thông tại Việt Nam.

Xin được hỏi câu cuối cùng. Chị có thấy hứng thú khi mỗi cuộc phỏng vấn chị chỉ xoay quanh mối quan hệ gia đình của chị và anh Sơn?

Nói về anh Sơn bao nhiêu cũng là không đủ. Tôi còn có thể trả lời tiếp về anh Sơn nếu như anh còn câu hỏi.

Cám ơn chị về cuộc phỏng vấn.