Những CKDV được sáng tác trong giai đoạn 1966—1972, với khoảng 7-8 mươi bài hát. Những năm ấy, đất nước chìm trong cơn bạo động và hận thù. Bước chân Trịnh Công Sơn lang thang giữa những cảnh tàn phá kinh hoàng của bom đạn. Nhạc của anh muốn đón nhận và lượm nhặt tất cả nỗi đau của một dân tộc không biết được một ngày bình yên.

Trên quê hương còn lại
Ta đi qua nửa đời
Chưa thấy được ngày vui

Tiếng hát của anh cất lên từ biết bao nhiêu mất mát của những nạn nhân vô danh, những thân phận quá nhỏ bé trong một thảm kịch của lịch sử.

Những Ca Khúc Da Vàng xuất hiện ở những lần người nhạc sĩ với cây đàn thùng và cô ca sĩ chân đất hát trên một bục gỗ thô sơ trong khuôn viên đại học. Trước số khán giả ngày càng đông, những bài hát cứ theo nhau đưa từ các vùng khói lửa về thành phố tất cả sự thật của chiến tranh : những xác chết, những thôn làng cháy tàn, những tiếng hét tiếng khóc, những mảnh đời bị vò nhàu. Rồi sau đó, qua các băng Akai, K7 và các bản chép tay chuyền tay, CKDV lan dần vào tâm khảm quần chúng.

Ngoài ý muốn của hai phe đối nghịch, cả một lớp thanh niên thành thị ở miền Nam lúc đó đã đến với những Ca Khúc Da Vàng như muốn mở to mắt để ý thức đầy đủ về thực trạng bi thảm của quê hương. Và những lời nhạc của Trịnh Công Sơn đã nói thay cho họ tất cả nỗi xót thương đồng bào của mình, và lòng phẫn uất trước những tang tóc kéo dài.

Thời đó đã qua rồi. Nó xa dần trong trí nhớ của những người trong cuộc. Nó không có trong cuộc đời của thế hệ đến sau. Và không chừng thời đó khó tưởng tượng nổi bây giờ, tại một nước Việt Nam đang đầy sức sống.

Vậy tại sao đêm hôm nay và tại thành phố này, ở rất xa thời gian và không gian của cuộc chiến tranh đó, chúng tôi lại chọn trình bày những Ca Khúc Da Vàng ? Tại sao chúng tôi lại muốn trở về giai đoạn dấn thân nhất của Trịnh Công Sơn, với những tác phẩm không được sự đồng thuận như các bản tình ca của anh ?

Nguyên nhân đầu tiên là đã đến lúc những Ca Khúc Da Vàng phải được chỗ đứng xứng đáng trong lịch sử âm nhạc Việt Nam. Chuyện không bình thường là ngày hôm nay, những bài hát này vẫn chưa được phổ biến một cách dễ dàng và đầy đủ. Nhiều người vẫn tiếp tục không chấp nhận dòng nhạc phản chiến Việt Nam duy nhất cho tới bây giờ. Vì dòng nhạc này không chấp nhận đứng vào một hàng ngũ chính trị, mà chỉ chọn đứng về phe tất cả những kẻ nạn nhân. Nó đi ra ngoài mọi thái độ chính trị, để thuần túy là một tiếng nói chứng thực và biểu lộ của tình thương dân tộc. Chúng tôi nghĩ chính vì vậy mà tầm quan trọng của những Ca Khúc Da Vàng trong tác phẩm của Trịnh Công Sơn phải được nhìn nhận.

Mặt khác, khoảng cách thời gian đã đủ để những hận thù nguôi đi, những vết thương lành lại, những cái nhìn độ lượng hơn. Khoảng cách đã đủ để chúng ta có thể trân trọng đưa một đoạn sử bi tráng vào ký ức của dân tộc. Những đau thương bất hạnh đã qua phải trở thành kinh nghiệm chung cho mọi người Việt Nam. Ở bất cứ chỗ đứng nào, thuộc bất cứ thế hệ nào.

Thời của những Ca Khúc Da Vàng có xa đến đâu đi nữa thì chúng ta cũng không được quyền quên đi những nhân mạng đã hy sinh, những cuộc đời đã bị phá, những sai lầm phí phạm đã phải trả giá quá mắc. Ở đây, không quên là bổn phận của những người tiếp tục sống và hướng về tương lai. Không quên là bổn phận của tuổi trẻ đối với thế hệ đi trước không được may mắn bằng mình. Và chỉ không quên mới đáp ứng được một đòi hỏi công bằng.

Tại sao nhắc lại cuộc chiến đã chia rẽ sâu nặng những người Việt Nam với nhau? Cũng là để cùng nhau suy nghĩ về sức hủy diệt vô lường của chiến tranh, vòng xoáy của hận thù, và những hậu quả ghê gớm đã làm tê liệt đầu óc và con tim của biết bao nhiêu người, và làm trì trệ sự hồi sinh của đất nước. Hãy giữ cuộc nội chiến trong trí nhớ của mỗi người để nhắc nhở nhau một điều: giữa người Việt chúng ta với nhau, chẳng ai có thể nói mình thắng, và chẳng ai phải chịu làm kẻ thua. Và Ca Khúc Da Vàng khi đó sẽ là tiếng hát của hội ngộ.

Thưa các anh chị, các bạn,

Ước mong của chúng tôi đêm nay là, sau khi nghe những Ca Khúc Da Vàng, chúng ta sẽ gần gũi nhau hơn nhờ một chút đồng cảm, và biết đâu chúng ta sẽ tạo được những cơ hội để đi cùng nhau, như Trịnh Công Sơn đã hằng mong ước.