Các bạn đừng tưởng lầm tôi muốn nhắc lại câu chuyện tình thơ mộng của Pautôp-xky Mưa Trong Bình Minh (“Pluie a l’Aube”, trong tuyển tập truyện ngắn Contes Russes).

Tôi buộc lòng phải mượn lại cái nhan đề ấy để nói về mưa, những buổi mưa sớm, rất sớm, ở thành phố của chúng ta.

Saigon ai cũng rõ chỉ có hai mùa mưa nắng là đậm nét nhất. Những thoáng thu đông chỉ ai tinh ý mới nhìn ra. Nó như những nét bút tài tình của nhà danh họa chấm phá vào trong cõi xuân hạ trên một bức tranh phác thảo thủy mặc.

Mùa mưa ở thành phố sắp chấm dứt. Có nghĩa là mùa hạ cũng đã qua. Hết rồi mùa hoa phượng.

Hết rồi những tháng ngày nhàn tản nghỉ ngơi vui đùa thỏa thích của tuổi học trò.

Mưa. Cái mưa bao giờ cũng chuẩn bị cho nó một bầu trời ẩm đục, xám ngắt. Không phải đã từ xưa lắm, chỉ hai mươi năm trước đây, mưa đã không phải như bây giờ. Mưa xưa ồ ạt, vội vàng. Mưa như tính khí của con người Nam bộ. Thẳng thắn, rõ ràng, dứt khoát. Trái đất có thể đã già nua, đâm ra trở chứng. Mưa bây giờ hóa ra rỉ rả, day dứt, để lỡ bao nhiêu là buổi hẹn. Mưa dài trong đêm, mưa đầy trong ngày. Có thể thế mà hay. Đêm nghe mưa gõ đều như mõ trên tàu lá chuối, trên tàu lá dừa.

Từ khi đất nước thống nhất, thời tiết hình như cũng bắt chước theo. Cái lẽ thuận hòa của trời đất và con người biết đâu không phải là cái lý đương nhiên phải vậy.

Tôi ở trong thành phố này đã ba mươi bốn năm chẵn. Đó là chưa trừ đi cái khoảng thời gian ngao du sơn thủy và nhiều bậm tạm thời quay lộn trở lại Huế và cả miền Trung.

Tôi đã biết gì về mưa trong thành phố này? Tôi biết những cơn mưa thịnh nộ không kịp trốn không kịp chạy. Những cơn mưa đàn ông mạnh khỏe. Nó thiếu cái chất trữ tình, da diết, rất đàn bà phụ nữ của miền Bắc, miền Trung. Để bù lại, nó có cái vẻ thơ mộng đáng buồn mà cũng rất đáng nhớ, đáng yêu là sau mỗi cơn mưa giận dữ đó, cả thành phố như trôi nổi trên những dòng sông.

Vẫn còn lác đác những cơn mưa vội vã như thế trong thành phố chúng ta. Nhưng trên bầu trời hôm nay đã có thêm những cơn mưa dịu dàng, trầm tĩnh hơn. Không phải ai cũng sợ hãi, sốt ruột bởi những cơn mưa dài, vì có ai biết đâu, dưới những mái hiên thành phố đã là nơi tao ngộ của những tình cảm bất chợt, của những hạnh phúc bất ngờ. Nhờ mưa.

Nói về mưa, chắc còn phải nhiều điều để nói hơn nữa. Những cơn mưa ngắn, những cơn mưa dài.

Tôi đang muốn nói về mưa trong bình minh. Mưa vào lúc bốn năm giờ sáng. Mưa vào lúc các bạn có giấc ngủ đẫy nhất, mắt vẫn nhắm, tay kéo vội tấm chăn mỏng cuốn vào người.

Ít ai nhớ rõ mùa mưa đã bắt đầu như thế nào. Có thể bắt đầu từ một buổi sáng, một buổi trưa hoặc một buổi chiều tối nào đó. Và cứ như thế, mưa trong suốt mùa mưa. Có lúc ngừng nghỉ như đứa bé được dỗ dành rồi lại mưa tiếp.

Đầu mùa thường mưa nhiều. Giữa mùa chuyển dần về trưa, về sáng. Đến gần cuối mùa, thời tiết đâm ra đãng trí, mưa cả sáng, cả chiều, cả đêm. Rồi như một cơ thể kiệt sức, mưa vương vãi lúc này một ít, lúc kia một ít.

Trong những cơn mưa khuya cuối mùa, mưa thường cố ý nấn ná lại đôi chút như người tình dứt đi không đành, để kéo dài thành những cơn mưa lúc bình minh.

Mưa bình minh đánh thức cây cỏ trở mình tắm gội. Đứng nhìn mưa lúc bình minh trong thời khắc của một ngày mới bắt đầu, cơn ngái ngủ cũng vội vàng ra đi. Có một chút rét trong gió ban mai cùng những âm thanh tươi tỉnh của những bầy mưa sớm khiến da thịt ta như trẻ trong hẳn lại. Có kẻ lười, tiếc nuối những giờ còn lại cứ thế nằm co người, nhắm mắt mà mơ màng nghĩ đến một cơn mưa trẻ đi qua suốt tuổi thơ của mình. Có những bằng hữu đầy đủ tuổi đời phút ấy đội mưa tìm đến nhau mà cùng uống một chung rượu nhỏ, vừa nhìn những sợi mưa chẻ dọc bóng tối lấp lánh như từng sợi kim khí, cũng mua thêm được một cái thú ở đời.

Âm thanh mưa của buổi bình minh bao giờ cũng cho ta cái cảm giác về một niềm hưng phấn. Mưa vốn không có tuổi nhưng ở cái buổi thơ ấu của một ngày, ta vẫn nghĩ rằng những hạt mưa kia còn trẻ lắm. Nhưng mưa bình minh lại là những cơn mưa cuối cùng của mùa mưa.

Tôi đang ngồi viết những dòng này vào đúng giờ giấc đó. Tôi đang chờ một cơn mưa rào nhỏ xuống tắm mát những đóa hồng trước hiên nhà.

(Tuổi Trẻ - tháng 10/1983)