"Mười ngón tay vàng" Trung Nghĩa nói, "Khánh Ly là người có cái cổ họng bằng vàng". Ngoa hay không, mỗi người tự biết . Nhưng để đi đến một lời nhận định cỡ đó, ắt hẳn Khánh Ly phải có một giọng hát không ... tệ . Đối với lão, giọng hát của chị thuộc dạng "không tiền khoáng hậu", lão mê giọng ca của chị còn hơn ... giọng của lão bà ở nhà, mê từ thuở còn đầu tóc để trái đào, đến nay vầng trán thênh thang vời vợi vẫn còn mê như say thuốc lào . Cách đây không lâu, có cô Thùy Dương hát cũng nghe nhừa nhựa như vậy, thiên hạ tha hồ đặt kỳ vọng vào cô . Rồi bỗng dưng, những kỳ vọng đó theo nhau đi mất . Lão cũng vậy, cũng nuôi hy vọng, và cũng biết thất vọng, để rồi quay về lại với giọng hát Khánh Ly . Nhiều người nói, "Khánh Ly hát LIVE hay hơn hát thâu băng". Nếu vậy thì lão thuộc loại người ... may mắn, vì lão được nghe chị trình diễn trên sân khấu không ít . Lại có người nói, "Khánh Ly là mộ trong số rất ít những ca sĩ VN hết mình vì khán giả ..." Lão sợ hòa thượng thúi la, nên lão không dám so sánh, nhưng thực sự trong lòng lão, KL quả thực là ca sĩ rất tôn trọng khán giả . Chị không bao giờ đi trễ về sớm, hay chỉ hát cho có lệ ...
Âm nhạc Việt Nam có được những giọng hát nữ như Thái Thanh, Lệ Thu, và Khánh Ly, âu cũng là một sự ưu đãi . Nếu nói giọng Thái Thanh cao vút "vượt thời gian", giọng Lệ Thu "khàn đục" (lời chị Phú Ông đỏ), thì tiếng hát của Khánh Ly quả không được điểm nào trong những tố chất đó . Nhưng Khánh Ly phát âm tròn chữ (nhất là sau này, mặc dù lão thích ... ngày xưa hơn), hát thoải mái, bằng cái chất giọng cứ nhừa nhựa như âm hưởng á phiện . Lão không nói chị là đệ tử của nàng tiên nâu đâu nhé, vì lão biết rằng không . Nếu có cái gì đó, thì lão phải khẳng định là thuốc ngủ ... Không được như Lệ Thu là người có có sự huấn luyện vững vàng về thanh nhạc, trường lớp hản hoi, cũng không được như Thái Thanh được sự dìu dắt của các anh chị và mọi người xung quanh trong ngành âm nhạc, Khánh Ly bắt đầu khốn khó, đi hát bằng niềm say mê và không có cơ hội rèn luyện . Thế nhưng, chị đã đứng lên trên đôi chân trần của chính mình (và đôi vai của ... anh Sơn), để tự chọn cho chính mình một chỗ đứng vững vàng trong thanh nhạc . Một bông hoa hồng của riêng lão xin được tặng cho chị, chỉ với một điểm này ...
... Đường về miền Bắc xa xôi, rừng núi, nâng phím tơ lên mấy cung lả lơi
Đường về miền Bắc xa xôi ... núi ... đồi ...
Những năm giặc giã ấy, người bố cõng đứa con gái lúc đó chỉ đâu bốn năm tuổi, ngược lên mạn bắc . Mỗi lúc dừng chân nghỉ mệt, ông lấy đàn mandolin ra đàn, và hát cho con nghe . Xen lẫn trong tiếng suối hát, tiếng lá reo, tiếng đàn lung linh vui tai, là tiếng người đàn ông khàn đục, cất lời ca những bài ca tiền chiến của Đoàn Chuẩn, của Dương Thiệu Tước, của Văn Cao . Và đứa con gái mở tròn mắt, nghe như muốn nuốt chửng từng giai điệu lạ lẫm . Những nốt nhạc đó, không ngờ đã đi sâu vào trong trí óc của đứa bé, không ngờ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời nó, như một mệnh hệ!
Cô bé Mai năm ấy mười sáu tuổi . Thay vì phải chú tâm vào bài vở, nó lại chỉ thích được hát, hát bất cứ lúc nào và bất cứ nơi nào . Và nó mang trong đầu một ước mơ kể cũng lạ ở thời đó, nó muốn được đi hát, dù không phải là ... ca sĩ . Giọng ông Bố (Dượng) nặng trình trịch, "nhà này không nuôi báo cô bọn ... xướng ca vô loài . Nếu muốn hát thì đi chỗ khác, tao không chứa loại ấy!" Và cô bé quyết định ... ra đi, đi để biến giấc mơ của nó thành hiện thực . Ngơ ngác nhưng không tuyệt vọng, nó biết từ nay cả bầu trời xanh mênh mông kia, cả những vầng mây trắng lênh đênh trôi mãi kia đều là của nó . Con chim nhỏ đã cất cánh bay lên trên bầu trời cao rộng ...
Hình như là khoảng năm 67, 68 gì đó, Khánh Ly gặp Trịnh Công Sơn . Lúc đó anh Sơn đã khá nổi tiếng trong giới văn nghệ sĩ . Còn Khánh Ly, chị vẫn là một cái bóng mờ . Nghe Khánh Ly hát lần đầu, anh Sơn đã như ngơ ngẩn . Anh biết, đây là người sẽ đưa những ca khúc của anh đi vào lòng người . Nên anh không ngần ngại ngỏ lời muốn Khánh Ly hát những bài anh viết . Và Khánh Ly nhận lời ... hú vía!
"Người ta đến để nghe em hát chứ không phải xem em làm dáng! Cho nên nếu muốn há mồm ra thật lớn thì cứ làm, nếu muốn nhắm mắt lại cũng vẫn được như thường, không có gì phải sợ " Anh Sơn tập cho chị hát, dậy cho chị thêm về nhạc lý, và sửa cho chị những yếu điểm trong cách phát âm, lối ngân giọng . Quan trọng hơn hết, anh chỉ cho chị lòng say mê để mỗi khi hát, chị có thể đặt hết cảm xúc vào trong từng chữ từng lời . Từ chị, anh không còn là thiên sứ cô đơn đi truyền đạt tư tưởng của anh nữa . Bên anh đã có Khánh Ly ...
Sân trường Văn khoa đông nghẹt người, một phần vì sinh viên học sinh Sài thành muốn được nghe những ca khúc "viết về thân phận" của người nhạc sĩ họ mến mộ - Trịnh Công Sơn, một phần là họ hiếu kỳ muốn tân mắt tận tai nghe giọng hát của cô ca sĩ đang được bàn tán xôn xao, phần nữa là vì họ muốn bảo vệ anh Sơn và Khánh Ly, nếu như có chuyện gì trục trặc . Khánh Ly run lắm, chưa bao giờ chị phải đối diện với một số đông khán giả có lòng nhiệt thành như thế . Từ trong hơi thở, trong mỗi ánh mắt nhìn của mọi người họ, chị thấy cả một sự động viên, và cả cái khí thế ngất trời đang tỏa ra muôn hướng .... Vẫn run ... Anh Sơn cười nhẹ và nhắc nhở "... em đừng sợ, ráng giữ cho mình được thoải mái, hát như em vẫn hằng muốn hát ..."
Và Khánh Ly cất giọng ...
"... Cho tôi đi nâng dậy hòa bình
Cho tôi đi khơi lại chuyện tình
Cho tôi đi qua tận gập ghềnh
Nhìn giòng máu trong tim anh
Cho tôi xin tay Mẹ nồng nàn
Cho tôi nghe chân trẻ rộn ràng
Cho quê hương giấc ngủ thật hiền
Để từ đó ... tôi yêu em ... "
Đám đông vỡ ra ... Những đôi mắt sáng long lanh, những cái mồm há ra kinh ngạc, và cả những giọt nước mắt ... Nữ Hoàng Chân Đất của chúng ta đã bắt đầu như thế đó . Tên tuổi của chị mỗi ngày mỗi nổi bật, cùng với tên tuổi của anh Sơn . Từ cái giải thưởng "Giọng Ca Vàng" đến cái vinh dự là người Việt đầu tiên bán ra hơn triệu đĩa nhạc ở Nhật Bản, con đường dài thật dài . Mà giọng hát cúa chị, vẫn liêu trai, vẫn dung dị, và vẫn đi vào lòng người dễ dàng như đi trên lối trải thảm ...
Năm 1975, Khánh Ly bồng con lên đường tìm tự do . Một thời gian sau đó, lão cũng khăn gói ... sang Mỹ . Bao nhiêu năm đã qua, Khánh Ly vẫn là ... thần tượng của lão, anh Sơn vẫn là người anh lớn của lão . Lão tìm mua tất cả những cuốn nhạc Khánh Ly phát hành . Nhiều lắm, vì Khánh Ly ... hải ngoại không chỉ hát nhạc anh Sơn mà thôi . Và những đêm tha hương nằm nhớ nhà, lão lại nghe chị hát những ca khúc ... về thân phận quê hương mình, để rồi khóc tấm tức như một đứa trẻ ... Và lão cũng ráng tìm xem chị hát trên sân khấu . Nhìn người ca sĩ mình mến chuộng say sưa hát những nhạc phẩm mình yêu thích, lòng lão thấy hạnh phúc lạ thường . Mỗi lúc đó, lão lại thấy mình xích lại gần hơn với quê nhà bên kia bờ biển lớn, lạ lắm phải không ?
Năm 1995, mùa xuân . Nghe người ta nói, Khánh Ly có ý định giã từ sân khấu . Người ta tổ chức đêm sinh nhật chị ở Majestic (hình như vậy), lần này quy mô hơn vì có thể, từ đó khán thính giả sẽ không còn được nghe chị hát . Điếng người, lão từ miền bắc phóng xe về nhà, rồi lại chạy ngược lên vũ trường để tham dự buổi diễn . Giữa đông đảo những Sĩ Phú, Tuấn Ngọc, Elvis Phương, Thái Thảo, Như Mai, Phi Khanh, v.v... Khánh Ly vẫn là ngôi sao của đêm diễn . Chị bắt đầu bằng một vài bài hát của ... Trịnh Công Sơn, Trầm Tử Thiêng, Phạm Duy, rồi đề nghị được hát chuyên nhạc Trịnh Công Sơn ở phần hai, chủ đề "Ca Khúc Da Vàng". Lão sung sướng đến ... tắt tiếng, lặng người nghe những âm thanh quen thuộc theo nhau tràn về đong đưa kỷ niệm .
"Giọt nước mắt thương mây, mây ngủ trên ngàn
Giọt nước mắt thương cây, cây ngủ trên non
... Giọt nước mắt thương anh trên vận nước điêu linh
... Giọt nước mắt không tên, xin gởi lại quê hương ..."
Và lão khóc, không một chút ngượng ngùng, không một thoáng dấu giếm, quên để ý cả người bạn gái ngẩn ngơ nhìn lão . Không biết cô ấy có chê bai gì mình không nữa, con giai gì mà mau nước mắt thế ! Rồi Khánh Ly hát tiếp "Gia Tài Của Mẹ", cô cầm ống vi âm đi xuống hát với khán giả . Trong vũ trường, giọng già trẻ lớn bé khàn khàn vịt đực ríu rít chim ri hòa nhau thú vị, không biết có hay lắm không, nhưng cái khí thế thì cứ như nước triều dâng, cơ hồ muốn phá tan những bức tường xung quanh, cuốn phăng những chướng ngại . Lão cũng bắt gặp mình bị cuốn theo dòng lũ, nước mắt chảy, tay nắm chặt, và ... người rợn lên (nổi da ... gà) một cơn lạnh đến bất ngờ . Hai giờ sáng, lão rời vũ trường, chia tay mọi người, rồi lại phóng lên lại miền bắc, lòng cứ băn khoăn mãi, không biết chuyện Khánh Ly rửa tay gác kiếm là nói giỡn hay ... nói chơi !
May mà chỉ là nói chơi, cho nên đến bây giờ mà chúng ta vẫn còn được nghe Khánh Ly hát . Tạ ơn trời đất!