tưởng niệm




Cỏ Xót Xa Đưa trong lòng Trịnh Công Sơn

--- Nguyễn Quang Thanh ---


Tuổi thơ là tuổi trong sáng nhất về mọi phương diện.

Tuổi càng nhỏ, trong lòng càng cảm thấy tràn lan vui vẻ, một cách tự nhiên, không vướng bận, không nghi hoặc, không ưu lo, không xung đột. Tuổi càng nhỏ, tâm hồn càng trong sáng, càng gần gũi với chân lý, với chính đạo, với cảnh giới giác ngộ. Khi lớn lên, càng lớn lên, tính trong sáng trong tâm hồn con người càng bị lu mờ dần vì chồng chất bụi trần đeo bám. Bụi trần gian ấy đến từ muôn hướng, từ chính nội tạng của cơ thể mình và từ hàng loạt tác động xa gần, từ quá khứ cho tới hiện tại, trực tiếp và gián tiếp, hữu hình và vô hình, của sinh hoạt cộng đồng xã hội chung quanh mà con người phải tiếp xúc trên suốt quãng đường mà mình đi qua trong đời: gia đình, láng giềng, trường học, bạn bè, sách vở, sân khấu, báo chí, và rất nhiều tổ chức xã hội khác, tại địa phương và trên khắp thế giới. Đó là chưa kể đến những tác động từ thiên nhiên: nắng mưa mỗi vùng mỗi khác, nóng lạnh mỗi khu vực trên địa cầu mỗi khác,…, làm cho bụi trần gian càng thêm dày đặc và khó nhận dạng.

Vì tâm hồn càng ngày càng mất dần tính trong sáng, mất dần tính cách hồn nhiên của chính mình, xa lạ dần với bản lai diện mục của mình, nên cảm giác hạnh phúc theo đó cũng phai nhạt dần, nghĩa là thân tâm vắng dần an lạc. Chính vì con người thường xuyên tất bật đeo đuổi theo sinh hoạt của mình, thường xuyên bị cuốn hút vào cơn lốc xoáy chung của xã hội, nên không dễ nhận ra rằng, cái mà mình bị mất dần mỗi ngày chính là niềm vui, cái mà mình đang nhận thêm vào mỗi ngày đó là nỗi buồn.

Cho tới một hôm, niềm vui cạn kiệt, nỗi buồn chồng chất ngất ngưỡng, lòng mình cảm thấy quá sức chịu đựng. Cảm giác cô đơn dâng lên cao, nhịp đập vui tươi hồn nhiên ngày xưa hình như không còn nữa. Bất giác thấy mình bơ vơ như một thân cây trụi lá tinh anh trong sáng, và được thay vào đó bằng những cành nhánh mê muội mù lòa:

Trên đời người trổ nhánh hoang vu
Trên ngày đi mọc cành lá mù
Những tim đời đập lời hoang phế


Vô số “cành lá mù” - cành lá vô minh - đã mọc ra trên đường đi của từng đời người, và chồng chéo ngổn ngang hỗn tạp trong thế giới loài người. Vì vô minh mà tôi làm khổ người, vì vô minh mà người làm khổ tôi. Vì vô minh mà chúng ta đã làm khổ nhau. Vì vô minh mà không ý thức là chúng ta đã làm khổ nhau.

Sở dĩ chúng ta vướng vào mạng nhện vô minh, là vì chúng ta không “nhìn thấy” mạng nhện. Vì không “thấy”, nên mũi chúng ta hằng ngày cứ thản nhiên hít thở bầu không khí vô minh, tai chúng ta hằng ngày thản nhiên tiếp nhận những lời nói vô minh từ người khác, miệng chúng ta hằng ngày cứ phổ biến những lời nói vô minh tới chung quanh,... , các giác quan của chúng ta liên tục tiếp nhận và phát tán bầu không khí vô minh. Kết quả là, tim chúng ta thản nhiên đập những nhịp đập vô minh cho đồng điệu với thế giới của chằng chịt mạng nhện vô minh. Chúng ta sợ mình bị lạc điệu, sợ mình bị cô đơn. Chúng ta quá bận rộn, không có thì giờ để kịp nhận ra rằng, “đồng điệu” trong mạng nhện vô minh nghĩa là “lạc điệu” với chính đạo.

Trịnh Công Sơn đọc thấy điều đó, rằng chúng ta vì vô minh mà đã đắm chìm vào bể khổ, và tiếp tục làm khổ nhau thêm trong lòng bể khổ ấy. Có lần, tay ôm đàn, Trịnh Công Sơn xót xa gào thét trong hôn mê dưới ánh mặt trời như thế này:

Dưới mặt trời ngồi hát hôn mê
Dưới vòng nôi mọc từng nấm mộ
Dưới chân ngày cỏ xót xa đưa


Trái tim thơ ấu nào đã từng hồn nhiên sống động, nay trở thành đanh đá, khô cỗi như thể ngừng đập, hay đập bằng những nhịp hoang phế? Gương mặt tinh anh nào đã từng trong sáng vui tươi, nay trở thành nguội lạnh lầm lì như chết chóc? Ánh mắt hằng ngày nhìn nhau, nay sao cứ u ám như hoàng hôn ảm đạm? Như vậy có đủ để xót xa chưa? Có đủ để hờn tủi chưa? Có đủ để ôm đầu bức tóc chưa?

Những ngày ngồi rủ tóc âm u
Nghe tiền thân về chào bóng lạ
Những mai hồng ngồi nhớ thiên thu


Vì xót xa nhìn đồng loại đau đớn mà gào thét. Vì yêu em hồn nhiên mà ca hát. Vì tiếc nuối tuổi thơ mình mà hôn mê. Cảnh tượng hoang tàn lộ ra một cách xót xa trước ý thức vươn cao. Biển khổ của nhân loại làm xé lòng những trái tim giác ngộ. Lẽ nào lạnh nhạt mặc ai, lẽ nào im lặng mặc người? Không, không thể im lặng lâu hơn nữa, họ đã lên tiếng. Những con người giác ngộ đã lên tiếng.

Người đã đến và người sẽ về bên kia núi
Từng câu nói là từng cánh buồm giăng cuối trời
Còn lại tiếng cười khóc giữa đời


Người sẽ về bên kia núi. Bên kia chứ không phải bên này. Bên này là cõi mê, bên kia là xứ tỉnh. Người đã đến, đã về, đã giăng buồm sẵn để chở những ai muốn vượt qua bể khổ để đến bến bờ bên kia. Người đã đến, đã về, đã đưa ngón tay chỉ hướng, đã mở bàn tay nhân từ để dìu dắt, để giúp chính những kẻ mê phải sực tỉnh, phải giác ngộ, phải tự mình lên đường, phải khởi sự lần lượt lau chùi bụi bặm trần gian trong tâm hồn mình, lần lượt giải trừ kiến chấp trong quan niệm hủ lậu lâu nay đeo bám khô cứng trong đầu óc mình, để tự nâng tâm hồn mình hướng dần về phía đỉnh cao, và cuối cùng, đoàn tụ với người đã chờ sẵn bên kia núi, hội ngộ ở một cảnh giới viên mãn: vô phân biệt xứ. Tại đó, vô phân biệt xứ, bằng một con tim mới, sẽ có dịp nghe những âm thanh cười khóc vui buồn tròn vẹn của cả hai bên, bên này và bên kia núi. Một bên là cõi mê muội triền miên, một bên là cõi tịnh độ thiên thu an lạc.

Bấy giờ, tâm đã toàn tịnh, mắt đã đủ sáng suốt để “trông suốt sáu cõi”, tấm lòng đã đủ nhân từ để “nghĩ thấu nghìn đời”, thì nhìn lại cảnh đời với một rung cảm mới. Bấy giờ, một cách an nhiên tự tại, có thể nhìn lại một lần nữa cái sự thật muôn đời, rằng:

Dưới ngọn đèn một bóng chim qua
Giữa đường đi một người đứng gọi
Có biết gì về ngày chưa tới

Những ngày ngồi rủ tóc âm u
Nghe tiền thân về chào bóng lạ
Những mai hồng ngồi nhớ thiên thu


Đó là sự thât. Hồn nhiên nhìn nhận sự thật ấy. Sự thật của đời người phù du như bóng chim thoáng qua một bóng đèn. Phù du là đây, mà thiên thu lại cũng là đây. “Tình trong giây phút mà thành thiên thu”. Đó là sự thât. Sự thật rằng từng giây phút hiện tại mới là sát-na quyết định an lạc trong lòng người. Hãy sống, hãy ngạc nhiên khi chu du giữa đời như một Hoàng Tử Bé của Saint-Exupéry (Bùi Giáng dịch), hoặc điềm nhiên tham dự lễ hội hồng trần để khám phá lẽ Chân Như như cách của Tất Đạt trong Câu Chuyện Giòng Sông của Hermann Hesse (Trí Hải dịch), hoặc hãy hóa thân thành hài nhi như cách của Friedrich Nietzche trong Zarathustra Đã Nói Như Thế (Trần Xuân Kiêm dịch). Mình nay không còn là mình mê muội vô minh bữa trước. Mình đã hóa thân thành hài nhi, thành hoàng tử bé, thành “chàng trai dĩnh ngộ” Tất Đạt. Hoặc, hãy ca vui lên, lắng nghe chính mình đã hóa thân thành một nguời mới, một bóng lạ, như Trịnh Công Sơn ngồi nhớ thiên thu giữa những sớm mai hồng vậy.



nguồn: tcs-home.org
  Trịnh Công Sơn:
> bài hát
> bài viết
> hình ảnh
> phỏng vấn
> bút tích
> dòng thời gian

Những người mến mộ:
> những kỷ niệm
> bài viết
> tưởng niệm
> tin tức
> sách
> lưu bút

Khánh Ly


Phố Xưa


- 20 bài mới nhất



Một hình ảnh ngẫu nhiên:






Gia Sư: Gia Đình + Sinh Viên
 
Address: www.SuuTap.com/TrinhCongSon - Collection: Hoang Truc Ly - Design & script: Sony Ho