Tôi mê nhạc Trịnh từ khi còn rất nhỏ. Đó là một tình yêu cảm tính và cũng một phần vì tôi yêu Huế. Cùng với thời gian, niềm đam mê của tôi lớn dần theo sự trải nghiệm cuộc đời để hiểu biết và thấm thía ca từ của nhạc sĩ quê hương. Vậy nên, tôi rất tâm đắc khi giáo sư Hoàng Ngọc Hiến cho rằng: bài hát Đêm thấy ta là thác đổ của Trịnh Công Sơn có thể xem là bài thơ tình hay của thế kỷ.Tác giả Hoàng Ngọc Hiến đã đi vào thế giới mơ mơ của nhạc sĩ để khám phá ra “tình yêu vô cùng”. Nhưng, tôi nhìn lại bài thơ ở một góc độ khác. Góc độ mà Trịnh Công Sơn đã quyến rũ bao thế hệ người nghe bằng ca từ trong ca khúc của ông. Đó là sự tài hoa của người nghệ sĩ khi diễn tả những cảm xúc tâm trạng vô hình, khó lòng nói được bằng những hình ảnh rất cụ thể như: Thành phố hoang vu như một lần qua cuộc tình, có một dòng sông đã qua đời hay Đêm thấy ta là thác đổ …
Thác đổ không chỉ là tình yêu vô cùng mà thực sự là nỗi đau vô cùng. Tất cả suối nguồn yêu thương dạt dào bỗng nhiên òa vỡ; rơi,rơi mãi trong một cảm giác chơi vơi, hụt hẫng, không trọng lượng. Đó là tâm trạng bàng hoàng, sửng sốt khi chạm vào hư không. Tâm trạng của người đứng bên kia đời không có tình yêu. Lời của bài hát xuyên suốt một tâm trạng ấy. Lời ca chia là hai đọan. Đọan thứ nhất là một chuỗi cảm xúc, tâm trạng của tác giả khi tình yêu ra đi và đọan hai là những dư âm không thể quên mà tình yêu để lại. Nhạc sĩ so sánh bằng những hình cảnh cụ thể để diễn tả tâm trạng:

Một đêm bước chân và gác nhỏ
Chợt nhớ đóa hoa tường vi
Bàn tay ngắt hoa từ phố nọ
Giờ đây đã quên vườn xưa.

Hụt hẫng, đắng cay. Ai đã từng bị rơi vào cảnh bị người thân,người yêu lãng quên sẽ thấm thía từng câu chữ. Bông hoa vườn tình yên đẹp đẽ đã bị hái đi rồi mà người hái lại vô tình,vô tâm không còn nhớ nữa! Một sự chối bỏ tàn nhẫn của lòng người. Và, con người bước vào khoảng không trống rỗng, biến thành vật vô tri:

Một hôm bước qua thành phố lạ
Thành phố đã đi ngủ trưa
Đời ta có khi tựa lá cỏ
Ngồi hát ca rất tự do..

Cái lá cỏ tự do ca hát là kiểu “bị kết án tự do”, con người bị đẩy vào cô đơn, tự do trong thế giới riêng của mình khi những ngôi nhà khép kín cửa chỉ còn thành phố lặng câm, hoang vu, không một bóng người. Khoảng trống em để lại, tự do em để lại sau cuộc tình mênh mông quá, xót xa quá. Nhưng vốn dĩ “sỏi đá cũng cần có nhau” nên con người tự làm khổ mình vì nỗi nhớ. Con người hơn động vật và vì thế cũng khổ hơn động vật bởi trí nhớ của mình. Nhạc sĩ nhớ về vườn tình hạnh phúc ngọt ngào như quê hương của trái tim, để thấy mình:

Nhiều khi bỗng như trẻ nhớ nhà

Bơ vơ, côi cút, tủi thân khát thèm một mái ấm. Dư âm là niềm tiếc nuối khôn nguôi. Mặc dù cuộc tình ấy đã nâng niu bằng “bước chân rất nhẹ” mà “mùa xuân đã qua bao giờ”. Một câu thơ mang bao cảm xúc bàng hoàng khi nhận ra tất cả đã qua, đã mất đi tựa như “giật mình! Ôi chiếc lá thu phai”.
Từ đầu bài thơ đi từ hụt hẫng, trống rỗng, ngơ ngác đến bàng hoàng như một chuỗi nổ để vỡ òa:

Nhiều đêm thấy ta là thác đổ
Tỉnh ra có khi còn nghe

Tất cả yêu thương, đam mê hòa cùng với chơi vơi, hụt hẫng của cảm giác rơi từ đỉnh cao xuống vực sâu. Bao nhiều hi vọng, ước mơ, khao khát bỗng chốc thành vô nghĩa. Cái hay trong ca từ nhạc Trịnh là mượn cảm giác để nói về cảm giác. Một cách so sánh bằng hình ảnh cụ thể mà lại không cụ thể. Con người chỉ có thể trải nghiệm qua những nỗi đau mới thấu hiểu hết ý nghĩa của sự so sánh ấy.

Đọan hai của ca từ diễn tả tâm trạng khác. Đó là cảm giác khi con người ngã nhào giữa hiện thực ,nhận ra cái kết thúc bi đát của cuộc tình. Dường như sau một lần chết.Trịnh Công Sơn đã từng viết:

“không có đâu em này.
Không có cái chết đầu tiên.
Và có đâu bao giờ.
Đâu có cái chết sau cùng.
Tự mình biết riêng mình.
Và ta biết riêng ta.”

Ở bài này,cũng có một kiếp tái sinh. “Tưởng rắng đã quên” để biến thành trẻ nhỏ vui đùa,thơ ngây những vết thương lòng đến mùa nhức nhối. Đã một lần đốt mình hiến tế cho tình yêu, chỉ còn lại tro tàn trong vườn khuya giá lạnh. Đốm lửa đã cháy hết,hoa cũng nở hết…cuộc sống như đã hết. Vậy nên, dù có sống thì cũng vô hồn, vô cảm xúc:

Đời ta hết mang điều mới lạ
Tôi đã sống rất ơ hờ..

Cả khối tình tôi đã chôn dưới mộ sâu để giờ đây tôi cúi mình khấn lạy, khóc thương. Cái thế giới mà em thả tôi vào là một đời hiu quạnh, không còn ai, không có ai. Đó là một bên đời ít ai bước tới. Bên đời ấy chỉ còn tình yêu trong ảo mộng, chỉ còn nỗi đau âm ỉ không thôi, chỉ còn những kẻ ngu ngơ, dại khờ vì yêu..như tôi. Cả nguồn thác lũ yêu thương được rót vào thinh không của quên lãng. Và có lẽ vì thế tình yêu ấy theo gió cuốn đi, tan giữa trời trở thành bất diệt. Nỗi đau thăng hoa thành cái đẹp. Cả bài thơ là yêu vô cùng là đau vô cùng! Nhạc Trịnh hay thơ Trịnh nói hộ biết bao lòng người. Sự bất tử của nhạc sĩ không chỉ là nét độc đáo trong việc kết hợp giữa thơ và nhạc mà cội nguồn của nó chính là càng hát nhạc Trịnh người ta càng thấm ca từ trong lời nhạc phẩm. Ấn tượng mà ca khúc của ông để lại là chất thơ là cái nhìn của người thi sĩ biến hóa ngôn từ cùng với các cách liên tưởng mới lạ nhằm diễn tả được tận sâu cung bậc hồn người. Ai trong đời chẳng có một lần mất mát. Vậy nên,bài thơ này mãi mãi chẳng bao giờ xưa cũ.
Đến khi nào bạn có cảm giác thấy mình là thác đổ, bạn sẽ hiểu được tình yêu là gì!