Đoàn Tử Huyến, Nguyễn Thụy Kha, Nguyễn Trọng Tạo sưu tầm và biên soạn

Lời người làm sách


Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã giã từ chúng ta, giã từ cõi tạm. Thời gian cứ trôi làm nỗi xúc động trong mỗi trái tim phần nào lắng lại, nhưng nó cũng giúp ta cảm nhận được sâu sắc hơn sự ra đi của nhạc sĩ là một mất mát lớn.

Kẻ du ca về phận người, Sứ giả của tình yêu, Người hát rong của thế kỷ XX, Phù thủy của ngôn từ… bấy nhiêu danh xưng có lẽ cũng chưa nói hết được tấm lòng và tài năng của người nhạc sĩ độc đáo này. Từ khi ông qua đời đến nay, không kể báo chí trong và ngoài nước, ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn đã có ít nhất năm cuốn sách được xuất bản để tưởng nhớ ông và nói về sự nghiệp của ông. Hiếm có một nhạc sĩ nào nhận được sự yêu mến và ngưỡng mộ đến thế.

Ngay sau khi Trịnh Công Sơn qua đời, chúng tôi đã thực hiện cuốn sách Trịnh Công Sơn - Một người thơ ca - Một cõi đi về (NXB Âm nhạc & Trung tâm văn hóa Ngôn Ngữ Đông Tây, H. 2001, 518 trang) và nó đã được đông đảo bạn đọc đón nhận, cổ vũ. Tuy nhiên, do đòi hỏi của thời gian nên trong tập sách đó chúng tôi chỉ kịp tập hợp và cung cấp cho độc giả một số bài viết về Trịnh Công Sơn, chủ yếu lấy từ báo chí, các sáng tác văn xuôi và 63 ca từ của ông, nhằm bày tỏ lòng thương tiếc với người nghệ sĩ vừa ra đi. Nay để giúp bạn đọc có được những cách hiểu, cách cảm khái quát hơn, sâu sắc và toàn diện hơn về thế giới âm nhạc của Trịnh Công Sơn và về vị trí của ông trong nền âm nhạc Việt Nam, chúng tôi chủ trương tổ chức công trình Một Cõi Trịnh Công Sơn. Khác với lần trước nặng về cảm xúc, lần này chúng tôi cố gắng tập hợp đưa vào cuốn sách, một cách đầy đủ trong chừng mực khả năng cho phép, những bài viết dài hơn, những công trình nghiên cứu, những nhận định đánh giá khách quan, sâu sắc, từ nhiều góc độ và thậm chí có thể không hoàn toàn thống nhất với nhau, về cuộc đời và sự nghiệp Trịnh Công Sơn. Cuốn sách được chia làm hai phần lớn: Phần 1: những bài viết về Trịnh Công Sơn sắp xếp theo vần tên tác giả; Phần 2: sưu tập các tác phẩm văn xuôi của chính nhạc sĩ cùng một số ca từ tiêu biểu và giàu chất thơ của ông.

Trong cuốn sách này chúng tôi sử dụng tài liệu từ nhiều nguồn: sách báo, internet, lưu trữ cá nhân, bạn bè… Có một số tác giả, nhất là những người sống và làm việc ở nước ngoài, những người làm sách chưa liên hệ được. Chúng tôi thành thật cáo lỗi và xin phép được sử dụng những bài viết giá trị của quý vị vào tập sách này. Trong khả năng có thể, chúng tôi ghi rõ xuất xứ của từng bài. Có một số trường hợp, do điều kiện xuất bản, chúng tôi xin lược trích và biên tập một số chỗ, mong được lượng thứ và thông cảm.

Cuốn sách ra đời có niềm vui, công sức và sự hỗ trợ của nhiều người. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tất cả: các tác giả có bài viết trong cuốn sách,, nhà xuất bản Thuận Hoá, các bạn bè nhiệt tình ủng hộ, và bạn Thiện Lê, biên tập trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông Tây đã có nhiều đóng góp trong việc sưu tầm và biên tập cuốn sách này.

Mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn cuốn sách không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các tác giả, bạn bè và độc giả tiếp tục đóng góp thêm nhiều bài vở, ý kiến - để công trình được hoàn thiện hơn ở những lần in sau.


ĐOÀN TỬ HUYẾN
NGUYỄN THỤY KHA
NGUYỄN TRỌNG TẠO

***********************


Mục Lục

Lời người làm sách

NGƯỜI DU CA

“Để Gió Cuốn Đi...” - Hồ Thị Hải Âu
Phố Trịnh - Yên Ba
Trịnh Công Sơn Người Thơ Ca - Văn Cao
Tôi Phát Biểu Về Trịnh Công Sơn và Những Ca Khúc Phản Chiến Của Anh - Bửu Chỉ
Nói Về Trịnh Công Sơn - Trịnh Cung
Trịnh Công Sơn: Đôi Nét Chấm Phá – Trúc Chi
Ngày Sau Sỏi Đá - Nguyễn Duy
Đẹp Như Tranh Trừu Tượng - Phạm Duy
Sự Thật Của Cuộc Ra Đi - Nguyễn Khoa Điềm
Như Cánh Vạc Bay - Quỳnh Dao
Ca Hát Không Mỏi Mệt Về Phận Người - Trần Thanh Hà
Anh Vẫn Là Mùa Xuân – Văn Cầm Hải
Gió Trời Xin Ngủ Bình Yên – Lê Hữu
Một Cõi Âm Thanh - Nguyễn Thụy Kha
Trò Chuyện với Khánh Ly về Trịnh Công Sơn - Trường Kỳ
Trịnh Công Sơn - Nơi Vùng Ưu Tư Thành Tiếng Du Ca – Thái Kim Lan
Cuộc Tiễn Đưa Sơn Về “Chốn Xa Xăm Cuối Trời” – Tương Lai
Trịnh Công Sơn Và Tiềm Thức "Thân Phận Mong Manh" - Nhật Lệ
Bên Đời Hiu Quạnh – Khánh Ly
Xin Đủ Cho Một Đời... - Khánh Ly.
“Huyền Thoại Mẹ” Của Trịnh Công Sơn - Hoàng Long
Trịnh Công Sơn Tỏ Tình Với Cuộc Sống - Trần Hữu Lục
Nhạc Sĩ Trịnh Công Sơn và Tuổi Thơ - Trương Quang Lục
Định Mệnh Bắt Anh Phải Yêu Thương - Anh Ngọc
Người Hát Rong Của Thế Kỷ Hai Mươi - Anh Ngọc
Ru Người Ngồi Mãi Cùng Tôi - Hồng Nhung
Lời Thơ Trong Ca Khúc Trịnh Công Sơn - Phạm Phú Phong
Trịnh Công Sơn - Những Ám Ảnh Nghệ Thuật – Bùi Vĩnh Phúc
Nghệ Thuật Ca Từ Của Trịnh Công Sơn Qua Tác Phẩm “Đóa Hoa Vô Thường” – Trương Hồng Quang
Trịnh Công Sơn Và Bóng Mát Người Mẹ - Đỗ Trung Quân
Hội Ngộ Giữa Hư Không - Lê Minh Quốc
Dạ Khúc – Lê Minh Quốc
Paris, Tiếng Hát Trịnh Công Sơn - Nguyễn Quang Sáng
Trịnh Công Sơn Người Tình Vĩnh Cửu - Nguyễn Trọng Tạo
Có Một Nhà Thơ Tên Là Trịnh Công Sơn - Nguyễn Trọng Tạo
Diễm Xưa - Nguyễn Trọng Tạo
Buồn Bã Với Những môi Hôn – Cao Huy Thuần
Một cái Nhìn Về Ca Từ Trịnh Công Sơn - Trần Hữu Thục
Chiêm Ngắm Đóa Hoa Vô Thường – Hà Vũ Trọng
Trịnh Công Sơn - Tiếng hát Hòa Bình - Đặng Tiến
Về Trịnh Công Sơn – Bùi Bảo Phúc
Trịnh Công Sơn Và Những Cơn Mưa - Hải Trung
Một Thiền Sư Du Ca - Đỗ Minh Tuấn
Anh Đã Vắt Kiệt Tình Yêu Cho Đời - Thanh Tùng
Hành Tinh Yêu Thương Của Hoàng Tử Bé - Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hạt Bụi Và Tia Sáng – Hoàng Phủ Ngọc Tường
Từ “Diễm Xưa” đến “Một Cõi Đi Về” - Nguyễn Thanh Ty
Cuộc Hành Trình Làm Người Việt Nam Qua Trịnh Công Sơn - Thế Uyên
Trịnh Công Sơn - Kẻ Du Ca - Bửu Ý
Đèn Thắp Thì Mờ - Bửu Ý
Cám Ơn và Xin Lỗi - Bửu Ý
Nhớ Người Trong Cõi ( Trích Các Bài Viết Về Trịnh Công Sơn)

* Có thể tìm những bài viết trong sách này ở mục Những Kỷ Niệm, Bài Viết , Tưởng Niệm


PHỤ LỤC 1
VĂN XUÔI TRỊNH CÔNG SƠN

Chợt Tôi Thấy Thiên Thu Là Một Đường Không Bến Bờ
Bài hát đầu tiên, bài hát cuối cùng
Vết Thương Tỉnh Thức
Nhật ký Huế
Phác Thảo Chân Dung Tôi
Nhật Ký Ở Tuổi 30
Cuộc Sống Không Thể Thiếu Tình Yêu
Viết Và Thở
Văn Tự
Sự Vật, Con Người
Phải biết sống hết mình trong mỗi sát na của hiện tại
Huyên Náo và Tĩnh Lặng
Một Cõi Đi Về
Hồi Ức
Giấc Mơ Hạ Trắng
Cát Bụi
Nhớ Về Một Bài Hát
Ngày Văn Cao Trở Lại
Trong Âm Nhạc, Văn Cao Sang Trọng Như Một Ông Hoàng
Thư gởi Ngô Kha
Tình Yêu Và Tiếng Hát
Tin Vào Niềm Tuyệt Vọng
Bản Tình Ca ở Lại Với Ai?
Để Bắt Đầu Một Hồi Ức
Kiếp Sau Tôi Vẫn Là Người Nghệ Sĩ...
Tôi Đã Tận Hưởng Những Tình Cảm Nhân Loại (Trả lời phỏng vấn)
Tôi Luôn Sống Với Hiện Tại
Âm Nhạc Mùa Xuân Tình Yêu
Nói Về Những Bài Hát Ở Sài Gòn Trước 1975
Chữ Tài Chữ Mệnh Cũng Là Bể Dâu
Chưa kịp thực hiện một ước mơ nhỏ đã thấy hết năm hết tháng
Chú Lộ
Tôi Đã Mơ Thấy Chuyến Đi Của Mình

* Có thể tìm những bài viết của Trịnh Công Sơn trong sách này ở mục Bài Viết


PHỤ LỤC 2
CA TỪ TRỊNH CÔNG SƠN

Bên đời hiu quạnh
Ru ta ngậm ngùi
Lời thiên thu gọi
Như chim ưu phiền
Đêm thấy ta là thác đổ
Cát bụi
Một cõi đi về
Chiếc lá thu phai
Biết đâu nguồn cội
Để gió cuốn đi
Cỏ xót xa đưa
Như tiếng thở dài
Phôi pha
Lời buồn thánh
Dấu chân địa đàng
Một ngày như mọi ngày
Gần như niềm tuyệt vọng
Xa dấu mặt trời
Ở trọ
Phúc âm buồn
Vẫn nhớ cuộc đời
Ngẫu nhiên
Cũng sẽ chìm trôi
Tôi ơi đừng tuyệt vọng
Rồi như đá ngây ngô
Như một lời chia tay
Yêu dấu tan theo
Lặng lẽ nơi này
Ru đời đã mất
Này em có nhớ
Ru đời đi nhé
Vẫn có em bên đời
Em còn nhớ hay em đã quên
Đời gọi em biết bao lần
Xin trả nợ người
Con mắt còn lại
Còn ai với ai
Tình nhớ
Mưa hồng
Tuổi đá buồn
Tình xa
Gọi tên bốn mùa
Tưởng rằng đã quên
Tình sầu
Nắng thuỷ tinh
Biển nhớ
Như cánh vạc bay
Diễm xưa
Nhìn những mùa thu đi
Hạ trắng
Đại bác ru đêm
Ngụ ngôn mùa đông
Huyền thoại mẹ
Hãy cứ vui như mọi ngày
Một lần thoáng có
Sóng về đâu
Cúi xuống thật gần
Hoa vàng mấy độ
Du mục
Cho một người nằm xuống
Huế Sài gòn Hà nội
Người con gái Việt nam da vàng
Tiến thoái lưỡng nan
Chưa mất niềm tin
Nối vòng tay lớn
Ca dao mẹ
Ướt mi
Giọt nước mắt cho quê hương
Đoá hoa vô thường
Từng ngày qua
Chìm dưới cơn mưa
Có một dòng sông đã qua đời
Rừng xưa đã khép

* Có thể tìm những lời nhạc trong sách này ở mục Bài Hát

**********************

Nhà xuất bản Thuận Hóa
12.2002