Không chỉ là người đã để lại trần gian này thông điệp “Quê hương, Tình yêu và Thân phận” bằng âm nhạc, Trịnh Công Sơn còn vẽ và làm thơ.

Thơ Trịnh Công Sơn không nhiều. Mỗi bài thơ anh thường chỉ có đôi câu. Tản mát đâu đó. Anh viết:

“Nỗi đau ngày ấy là em ạ
Là chút hao mòn của bể dâu
Bể dâu sông bãi con thuyền bé
Trong cõi vô thường nhẹ cánh chao”.

Trong cõi vô thường ấy, có lần anh sực nhớ:

“Năm xưa phố lục mây hồng
Giờ đây Bùi Giáng phiêu bồng nơi đâu?”. Một câu hỏi vừa thân tình cũng vừa da diết quá đỗi.

Có lúc Trịnh Công Sơn cũng đã nhìn thấy một hình ảnh lạ:

“Hôm nay làng xóm vô thường
Có người đang đứng bên đường ngủ quên”.

Có lúc anh tự nhủ:

“Đường xa mỏng mộng vô thường
Trái tim chợt tỉnh tôi nhường nhịn tôi”.

Ở tuổi “ngũ thập”, anh viết:

“Năm năm mươi tuổi tôi ngồi
Thiên thu hãy giúp tôi bồi đắp tôi”.

Nếu nhạc Trịnh viết nhiều về phố thì trong thơ anh cũng hiện hữu:

“Ở đây phố xá hiền như cỏ
Có nỗi hồn nhiên giữa mặt người
Ở đây cỏ sẽ hiền hơn phố
Bởi dưới chân em có mặt trời”.

Trong bài thơ Chỗ ngồi Trịnh Công Sơn đã tạo nên một nỗi bâng khuâng lạ lùng:

“Chỗ em ngồi ngày xưa còn ấm lắm
Anh gối lên và ngủ một giấc dài
Em có hiểu đời cho em là mộng
Để anh về cứ tưởng một là hai”.

Trong bài thơ Chiều, kết thúc là câu hỏi:

“Em ơi nắng bỏ đường dài
Chiều hôm hiu quạnh ta ngồi với ta
Dòng sông suối hở mặn mà
Tấm thân trinh bạch em là là ai?”.

Dù không phải là một tín đồ suốt đời nghiên cứu kinh Phật, nhưng Trịnh Công Sơn lại rất am tường triết lý của đạo Phật. Anh viết:

“Trăm năm cứ gõ vô cùng tận
Lặng lẽ nơi đây một tiếng cười”.

Như trong đạo Phật gọi là “duyên”, Trịnh Công Sơn lại gặp nhan sắc xa xăm từ hoa niên tươi trẻ, anh viết về duyên hội ngộ này dưới một mùa tuyết trắng:

“Bỗng nhiên gặp lại nơi này
Những khuôn mặt cũ một thời có nhau
Ngày xưa phố cổ ngọt ngào
Ngày nay xứ lạ điệu chào ngẫu nhiên”.

Xứ lạ ấy anh có “tiết lộ” trong bài thơ Nhìn phố Phái ở Montréal:

“Gió mùa đông bay vào cửa nhỏ
Phố em buồn ngọn cỏ cũng buồn theo”.

Còn “phố cổ” nào vậy? Là Huế chăng? Huế của những mùa “nắng thủy tinh”, của những mùa “mưa vẫn mưa bay”. Để rồi có lúc ngẫu nhiên, anh viết:

“Quế Hương là quế hương nào
Trời hiu hiu gió ta vào mùa đông
Ta xưa ở Huế
Có dòng sông
Hôm nay ở Huế người không có người
Bạn bè mỗi đứa một nơi
Bóng ta phố cũ sóng đôi một mình”.

Bóng dáng mùa xuân cũng đi vào thơ Trịnh Công Sơn. Ta hãy đọc Xuân đành:

“Em ơi nắng bỏ trời không tiện
Vì thế xuân đành khép nép lên”.

Tuyệt quá đi chứ? Và đây:

“Em ơi tuyết đổ
Bàng hoàng tuyết rơi
Mùa xuân tuyệt khổ
Lá cỏ ngậm ngùi
Em đi nho nhỏ
Giữa mùa tuyết bay
Ta đi vô độ
Giữa mùa tuyết say
Tim ta vò võ
Tuyết trở mặt rồi
Mùa xuân năm ấy
Mùa xuân năm này
Hồn ta bỏ ngỏ
Ai nào ai hay?”.

Đọc thơ anh, sẽ góp phần lý giải vì sao ca từ của anh rất gần với thơ.