10 năm trước, một nữ danh ca người Nhật tới VN với quyết tâm gặp tác giả của "Diễm xưa" và đã làm được. Giờ đây, bà trở lại với ký ức còn đong đầy những hình ảnh của người nhạc sĩ tài hoa.

Nghệ sĩ ấy là Tokiko Kato, người phụ nữ bé nhỏ có đôi mắt biết cười, khóe môi chúm chím. Bà tới Việt Nam để tham dự một buổi hòa nhạc, để hát cho khán giả Việt Nam nghe Diễm xưa - ca khúc khiến bà năm xưa lặn lội từ xứ sở hoa anh đào sang đây tìm bằng được người viết ca khúc.

Biết đến Trịnh Công Sơn qua những ca khúc của ông phổ biến ở Nhật Bản với giọng ca Khánh Ly, năm 1997, Tokiko Kato quyết định sang Việt Nam. Hai người gặp nhau, trò chuyện thân mật như đã quen biết từ lâu lắm.

Một năm sau, bà tham gia đoàn công tác khôi phục những cánh rừng chịu ảnh hưởng của chất độc hóa học ở Việt Nam. Tako hẹn gặp Trịnh Công Sơn và đến quán Trịnh ăn cơm cùng gia đình. Bà nhớ lại: "Hôm đó, tôi mặc áo đỏ. Anh Sơn nhìn tôi, nảy ra ý định vẽ tranh. Và bức tranh ra đời, với cái nền đỏ rực, đúng câu hôm ấy anh Sơn nói với tôi: Cô là màu đỏ nhỉ". Chỉ một khoảnh khắc, người nhạc sĩ tài hoa đã nắm được sở thích của người đối diện, bởi quả thực, Kato rất yêu màu đỏ.

Trịnh Công Sơn thổ lộ mong muốn sang Nhật biểu diễn nhưng không làm được vì sức khỏe không đảm bảo. Vậy là Kato đề xuất: "Nếu anh không sang được Nhật Bản, thì tôi sẽ sang đây biểu diễn". Câu nói ấy được hiện thực hóa bằng đêm nhạc của bà ở Đà Nẵng vào năm 1999 cùng Trịnh Công Sơn, Hồng Nhung. Kato là thế, đã muốn gì là phải làm bằng được.

Và những ngày tháng 8 này, lần thứ tư Tokiko Kato đặt chân lên dải đất hình chữ S. Điểm dừng chân đầu tiên của bà là TP HCM, là ngôi nhà của nhạc sĩ họ Trịnh. Đây cũng là lần đầu tiên, bà được nhìn thấy bức chân dung của chính mình. Bức tranh dang dở, như những nguyện ước của Trịnh chưa thành hiện thực: ông chưa tổ chức được một buổi biểu diễn trên đất Nhật, nơi có những người dân rất yêu mến tình ca của ông.

Nữ danh ca Nhật Bản đã lưu lại trò chuyện rất lâu với gia đình Trịnh Công Sơn. Kato còn hát cho cả nhà nghe bài hát Diễm xưa. "Bà Kato rất dễ thương. Bà nhớ tường tận từng kỷ niệm về anh Sơn, rủ rỉ tâm tình với chúng tôi suốt mấy tiếng đồng hồ", Trịnh Vĩnh Trinh, em gái Trịnh Công Sơn, cho biết. Và điều mà chị Trinh nhận ra là "cả anh Sơn và bà Kato đều có chí hướng giống nhau: họ luôn hướng về tổ quốc, về đồng bào mình. Cả hai người luôn đau đáu một nỗi niềm là làm sao để giới trẻ biết thế nào là yêu thương tổ quốc, yêu thương cuộc sống này".
Tokiko Kato đã ký tên vào bức chân dung của mình và tặng lại gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, để lưu giữ một kỷ niệm đẹp về tình bạn xuyên biên giới của hai con người, hai đất nước. “Cái duyên của tôi với VN bắt đầu đã lâu, và tôi mong rằng nó sẽ kéo dài mãi mãi”, bà Kato thổ lộ.

Đại sứ về môi trường

Bên cạnh sự nghiệp ca hát, Tokiko Kato còn là Đại sứ đặc biệt cho Chương trình môi trường của Liên Hợp Quốc (UNEP) từ tháng 10/2000. Bà đã đi nhiều nước trên thế giới để tuyên truyền, tham gia các chương trình giáo dục về môi trường. “Hiệu ứng nhà kính, tình trạng nóng lên của trái đất, việc xử lý rác thải... là vấn đề toàn cầu, nếu chỉ một người thì không làm nổi. Vậy nên, chúng ta phải làm thế nào để mọi người đều ý thức về vấn đề này, đều hiểu rằng nếu không làm gì thì nó sẽ gây hậu quả trên chính chúng ta và con cái chúng ta”, nữ nghệ sĩ nói.
Đến Hà Nội, ấn tượng của Kato đây là một thành phố xanh tươi, nhiều hồ. Tuy nhiên, khí thải từ các phương tiện giao thông thì rất trầm trọng, khiến bà nhớ về đất nước mình giai đoạn phát triển quá nóng, tương tự như Việt Nam hiện nay. Bà nói: “Khi Nhật bắt đầu quá trình đô thị hóa, họ không quan tâm đến tự nhiên và khai thác quá độ. Giờ đây, Nhật Bản bắt đầu mệt mỏi. Hãy rút kinh nghiệm từ bài học đó của chúng tôi”.

“Việt Nam là một đất nước tuyệt vời. Hãy giữ gìn đất nước của các bạn”, Tokiko Kato nhắn nhủ.

Tokiko Kato sinh năm 1943. Bà khởi đầu sự nghiệp ca hát năm 1965, khi còn là sinh viên Đại học Tokyo và nhanh chóng trở thành ca sĩ nổi danh tại Nhật. Chồng bà là thủ lĩnh phong trào sinh viên phản đối chiến tranh VN vào thập niên 1960. Hai người kết hôn khi ông còn ở trong tù. Bà có 3 con gái.

Đêm nhạc của Tokiko Kato diễn ra vào 20h ngày 21/8, tại rạp Hồng Hà (51 Đường Thành, Hà Nội). Bà sẽ hát ca khúc Diễm xưa của Trịnh Công Sơn bằng tiếng Nhật và Cuộc đời vẫn đẹp sao (Phan Huỳnh Điểu) bằng tiếng Việt cùng tập thể diễn viên, ca sĩ Việt Nam. Đêm nhạc còn có sự tham gia của NSƯT Thái Bảo, NSƯT Thu Huyền.